Нийгмийн нэрт зүтгэлтэн, соён гэгээрүүлэгч О.Дашбалбар агсны “Амьддаа бие биеэ хайрла, Алив сайхнаа бусдаас битгий харамла” хэмээх мөртүүдийг монголчууд мэднэ. Гэвч нэгнээ амьдад нь хайрладаггүй, сайхан үгс хэлдэггүй, сайхан бүхнээ харамладаг хүмүүс бол монголчууд.
Хүний мөс чанар ингэж муудахаас өмнө монголчууд арай ч ийм байгаагүй.
Хүнийг амьдад нь тоодоггүй, мэндэлддэггүй, харааж доромжилдог байснаа нас барсан тухай эмгэнэлийн мэдээ дуулангуутаа л пост бичиж, хамт авахуулсан зургаа тавьж, бараг л гэр бүлийн, хамгийн дотны хүн минь байлаа гэх шахуу юм бичдэг нийтийг хамарсан ийм гаж гэмээр үзэгдэл хавтгайрлаа.
Бурхан болоочтой үнэхээр дотны, ойрынх нь хүн байж уу гэж судалж үзэхээр огтоос тийм биш. Хэн нэг алдартай хүний үхлээр хүртэл бусдын анхаарлыг татах гэж зүдэрдэг эгондоо автжээ, монголчууд.
Амьдад нь аятайхан үг хэлж, утсаар ярьж биеийг нь асууж, ядаж ганц хоёр чат, мсж бичдэг байсан бол ингэж сошиалд хэн бүхнээс илүү гашуудах эрх “үүсч” болох байх.
Өчигдөр Монголын хип хопын ноён оргил гэж хэлж болох нэгэн хамтлагийн гишүүн харамсалтайгаар амиа алдсан тухай мэдээг дуулангуутаа л бүгд пост бичиж байх жишээний. Урд өдрүүдэд нь түүнийг хайж буй талаар ар гэрийнхэн нь санаа зовниж байхад тоож анхаарсан нь хэд билээ.
Энэ бол зөвхөн өчигдөр анх удаа тохиолдсон үзэгдэл биш. Монголчууд ер нь нийтээрээ ийм жудаггүй болсон. Гашуудлын мэдээг намуунхан, аядуухан бусдад хэлж, баяртай, сэтгэл догдлуулсан мэдээг бусдадаа жаргалтайгаар түгээдэг уламжлалтай ард түмэн.
Харамсалтай нь одоо цагт эсрэгээрээ болжээ.
Үхсэн хүн амьд хүнээс илүү олон цэцэг авдаг гэх үг бий. Уг нь хэн нэгнээ амьдад нь сайхан үгсээрээ урамшуулж, цэцгийн баглаа бэлэглэж баярлуулж байх ёстой юм л.
Д.ГАНСАРУУЛ
Зургийг Гашуунбаатар
